Από το σαβόρι και το πατατάτο έως την ψημένη: Οι ξεχωριστές γεύσεις της Αμοργού

Στα πλέον αναγνωρίσιμα προϊόντα του νησιού και τα τυριά του που παράγονται από το γάλα των χιλιάδων αιγοπροβάτων τα οποία ζουν στα ορεινά και βραχώδη εδάφη του νησιού.  Το αμοργιανό, που θυμίζει το κεφαλοτύρι και η μαλάκα, μια ντόπια παραλλαγή της μυζήθρας, το ξινότυρο, ξινομυζήθρα δηλαδή, που έχει στεγνώσει στον αέρα για αρκετές εβδομάδες και έχει σκληρύνει, καθώς και η κοπανιστή, ένα κλασικό παραδοσιακό τυρί των Κυκλάδων που στην Αμοργό παρουσιάζεται σε μια λιγότερο πικάντικη παραλλαγή σε σχέση με το αντίστοιχο φημισμένο τυρί της Μυκόνου.

Στις δημοφιλείς τοπικές συνταγές ξεχωρίζει το περίφημο πατατάτο κατσαρόλας,  ένα πιάτο με αρνί, πατάτες και κόκκινη σάλτσα αρωματισμένη με κανέλα που σερβίρεται σε γάμους και πανηγύρια. Όπως και το ξιδάτο, μια λιγότερο έντονη εκδοχή του πατσά. Οι ντόπιοι το προσφέρουν ως σούπα ύστερα από την ολονυχτία, την παραμονή των μεγάλων θρησκευτικών εορτών, ενώ, ακόμα και ο γνωστός σε όλους παστουρμάς παράγεται εδώ από κατσικίσιο ή πρόβειο κρέας, και όχι βουβαλίσιο ως είθισται.

Στα όσπρια ξεχωρίζει το  -συγγενές με το μπιζέλι- κατσούνι, ένα ιδιαίτερο τοπικό προϊόν, το οποίο οι μικροπαραγωγοί του νησιού καλλιεργούν σε πεδινές εκτάσεις. Αποτελεί τη βάση για την περίφημη φάβα, μία αμοργιανή συνταγή. Είναι ιδιαίτερα θρεπτικό, έχει βελούδινη υφή και φημίζεται για τη νοστιμιά του. Από την αμοργιανή φάβα εξάλλου παρασκευάζονται και οι φαβοκεφτέδες. Παρόμοιας φιλοσοφίας με τους ντοματοκεφτέδες, η γεύση τους εμπλουτίζεται από τα βότανα και μυρωδικά που φύονται στα χωράφια του νησιού.

Δημοφιλές παραδοσιακό πιάτο είναι και ο κοφτός, ένα είδος χυλού το οποίο αποτελείται από αποφλοιωμένο σιτάρι που έχει μουλιάσει και χτυπηθεί στο γουδί, προτού βράσει μαζί με ντόπια μυζήθρα. Σερβίρεται με σοταρισμένα κρεμμύδια και τριμμένο τυρί για ακόμα καλύτερη γεύση και εμφάνιση. Αποτελεί αμοργιανό έδεσμα, το οποίο σερβίρεται την Πρωτοχρονιά και την ημέρα του πανηγυριού της Αγίας Παρασκευής, ενώ θα το βρείτε σε αρκετές από τις ταβέρνες του νησιού.

Μεταξύ των προϊόντων του νησιού που ξεχωρίζουν για την εξαιρετική ποιότητά τους συγκαταλέγεται και το ελαιόλαδο, η ποσότητα του οποίου αγγίζει τους 30 τόνους ετησίως, σε ένα υπερσύγχρονο συνεταιριστικό ελαιοτριβείο. Πολύ γνωστό είναι και το θυμαρίσιο μέλι του νησιού, ενώ εξίσου ποιοτικό είναι και το μέλι ανθέων, εξαιτίας της πληθώρας βοτάνων αλλά και του αρωματικού φασκόμηλου που συναντάμε στην περιοχή της Λαγκάδας.